Karanlık bir binadan dışarıya çıktığınızda, güneş ışığına maruz kaldığınızda, aniden hapşırma isteği mi duyuyorsunuz? Bu nedenle "güneşe bakınca neden hapşırıyorum?" sorusunu mu soruyorsunuz? Eğer öyleyse, yalnız değilsiniz. İnsanların üçte biri bu tepkiyi gösteriyor.
AYRICA: Kar Yağdığında Yollara Neden Tuz Dökülür? Tuz Buzu Neden - Nasıl Eritir?
Güneşe Bakınca Neden Hapşırıyorum?
Bu refleks, fotik hapşırık refleksi olarak bilinir ve M.Ö. dördüncü yüzyıldan beri gözlemlenmiştir. Antik Yunan filozofu ve bilim insanı Aristoteles, "Güneşe baktıktan sonra neden daha çok hapşırıyoruz?" sorusunu ortaya atarak bu durumu sorgulamıştır.
AYRICA: Hangi Kan Grubu Kimden Kan Alabilir? Kime Verebilir? Kan Uyuşmazlığı Nedir?
Fotik hapşırık refleksi, "otonom dominant zorlayıcı helio-oftalmik patlama sendromu" olarak da bilinir. Bu refleks, otonom dominant genetik bir özelliktir, yani biyolojik ebeveynlerinden birinde bu tepki varsa, bir kişinin bu reaksiyonu miras alma olasılığı %50'dir.
Fotik hapşırık genellikle güneş ışığı gibi parlak bir ışığa maruz kaldıktan sonra ve çoğunlukla karanlıktan ışığa geçildiğinde ortaya çıkar.
AYRICA: Filler Neden Zıplayamaz?
Fotik hapşırık refleksinin şiddeti kişiden kişiye değişebilir. Bazıları için fotik hapşırık sadece ara sıra olurken, diğerleri için parlak ışıklar kontrol edilemeyen hapşırıklarla sonuçlanabilir.
1995 yılında bir göz kliniğinde yapılan bir araştırma, yaklaşık 370 hastadan %33'ünün fotik hapşırık yaşadığını ortaya koydu. Daha yakın tarihte, 2019 yılında Çin'de yapılan bir araştırma, yaklaşık 3,400 kişiden %25'inin bu reaksiyonu gösterdiğini buldu.
Bilim insanları hala fotik hapşırığı tam olarak neyin tetiklediğini bilmiyor. Bir olasılık, parlak ışığın yüzü çevreleyen trigeminal siniri uyarabileceğidir.
2010 yılında yapılan bir araştırmada fotik hapşırıkla ilişkili iki mutasyon keşfedildi. Ayrıca, 1995 araştırması, fotik hapşırığın sapmış bir nazal septum ile bağlantılı olabileceğini buldu. 2019 Japonya çalışması ise bu refleks ile migrenler arasında potansiyel bir bağlantı keşfetti.
Fotik hapşırık genellikle tamamen zararsızdır. Fotik hapşırığı yönetmenin ana yolu, dışarı çıktığınızda güneş gözlüğü takmaktır. Genellikle alerjileri etkileyen antihistaminler bu refleksi etkilemez.
Fotik hapşırığı önlemenin bir diğer potansiyel yolu, parmakla burnunuzun ortasındaki oluğa, bıyık yapar gibi, yatay olarak baskı uygulamaktır. 2019 Avustralya çalışması, bu baskının ya parlak ışığın trigeminal siniri rahatsız etmesini önleyebileceğini ya da fotik hapşırığı tetiklemeye yardımcı olan sinyalizasyonu kesintiye uğratabileceğini öne sürüyor.
Siz de, güneşe çıkınca neden hapşırılır, diyenlerden misiniz? Fotik hapşırık refleksi, günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız ve genellikle zararsız olan bir durumdur. Ancak, bu refleksi yaşayanlar için bazı önlemler almak, günlük yaşam kalitesini artırabilir ve potansiyel tehlikeleri önleyebilir.